Privacy: hoe de OV-chipkaart en kilometerheffing ons leven veranderen
Het is weer zover: een beetje ophef over privacy. Eens in de zoveel tijd moet dat nou eenmaal om de mensen een beetje wakker te houden. Want privacy gaat echt niet alleen over bel-me-niet-registers en je hoofd wazig laten maken op Street View. Zoals wellicht ook bekend is, gaat het ook om gegevens die over jou bekend zijn bij overheden. Ik noem een Belastingdienst, RDW, KvK, IB-groep, politie (bij ongeluk of aangifte), of andere landelijke databases. En over die gegevens maakt niemand zich echt druk. Belasting is een soort noodzakelijk kwaad, als je een rijbewijs/auto/bromfiets wilt krijg je nou eenmaal te maken met de RDW, nouja, de rest spreekt voor zich. Waarom dan dit artikel? Omdat ik er vandaag maar weer eens met de neus op gedrukt werd dat je soms echt geen keuze hebt aan wie jij je gegevens mededeelt en dat dat in de toekomst wel eens nare gevolgen kan hebben.
Want wat is het geval? Op zondag 6 december 2009 schreef de heer Marc Chavannes op het weblog van het NRC iets over een voorval bij de NS. De conducteur liet de treinreiziger zien welke gegevens er op het schermpje verschijnen na scannen van de klantenkaart. De bewuste conducteur kon zien waar de reiziger die dag nog meer gebust en getreind had. Nou snap ik dat daar niet zomaar iets mee gebeurt, maar die conducteur moet zoals gezegd wordt alleen kunnen controleren of er het juiste abonnement op staat.
Kilometerheffing met GPS-tracking
Even een ander scenario: de GPS-kastjes worden ingevoerd vanwege de kilometerheffing. Je kunt nooit meer te hard rijden als je per ongeluk wat laat vertrokken bent en toch ergens op tijd wilt zijn, je kunt gewoon getrackt wordt als je een afspraak hebt die geheim moet blijven op een locatie die geheim moet blijven en sterker nog, en dit werd ook in het artikel, of de comments, genoemd: als je toevallig binnen een straal van een paar meter bent van een misdaadpleging, dan kan zo jouw naam op de getuigenlijst verschijnen, terwijl dat soort dingen toch echt een beetje vrijwillig moeten zijn lijkt mij.
Gevolgen van tracking
Een gevolg van deze OV-chipkaart en GPS-tracker is dat je nergens meer kunt zijn zonder dat iemand weet waar je bent. Wil je een keer groen en duurzaam met de trein, dan nog weten ze waar je instapt en uitstapt. En je kunt, even realistisch, niet overal op de fiets of tevoet komen. En de taxi is echt te duur in veel gevallen. Meestal als je dit ter sprake brengt, komen de argumenten boven: “ja, maar mensen twitteren en facebooken ook de hele tijd en ze hebben allemaal mobieltjes”. Goed, van mobieltjes wordt inderdaad vaak vergeten dat die ook getrackt kunnen worden, zelfs als je bij je instellingen roaming en internetverbindingen etc. uitzet. Maar als je de batterij eruit haalt, doet ie niks meer, punt. Maar twitteren en facebooken en foursquaren is iemands persoonlijke, eigen, zelfgekozen keuze. Ik benadruk dat even, omdat dat belangrijk is. Want zeg nou zelf, straks heb je serieus geen keuze meer.
Want, dit is nog maar het begin. Nu denk je nog, ach het loopt wel los. En: ik heb niks misdaan, dus waarom zou ik me druk maken over het feit dat ze bij de overheid alles van me weten? Maar denk eens aan de toekomst. Nog een jaar of wat en de technieken zijn weer wat verder. En de mensen die ze gebruiken worden slimmer en misbruik is niet moeilijk. Gewoon omdat het kan is niet echt een goede reden in dit geval. Als je bedenkt wat er over een aantal jaar kan, dan besef je dat maar al te goed. Stel je voor: alle systemen zitten straks aan elkaar gekoppeld. Wat nou als iemand je identiteit wil jatten? Het is bewezen dat vingerafdrukken nog niet 100% oke zijn en zelfs irisscans schijnen gefaked te kunnen worden met een simpele fotokopie van het oog (gehoord van een forensic science deskundige). Dus iemand prutst zichzelf in jouw digitale leven, blokkeert alle toegang voor je en klaar ben je met je identiteitsfraude. Goed, ik bagatelliseer even, want het ligt waarschijnlijk ingewikkelder, maar you get me.
Even relativeren
Ikzelf maak me ook niet echt druk om het feit of ik wel of niet iets kan doen of laten of dat ik in de gaten word gehouden. Waarschijnlijk bega ik niet snel een strafbaar feit. Maar, en hier zit em de crux: we worden wel in de gaten gehouden alsof we criminelen zijn. Nu al. En ondertussen ontsnappen er nog criminelen uit de gevangenis/TBS-kliniek en kunnen pedofielen zomaar in woonwijken met veel kinderen komen wonen. En die zijn al schuldig bevonden, wij niet. Hadden we niet zo’n partij die zo trots op Nederland was? Trots op de vrijheid en verworvenheden. Vrijheid: eh…niet echt! De overheid (en dan bedoel ik echt de eerste en tweede kamer, die ministers waar wij zogezegd op gestemd hebben om hun toffe ideeën) is bezig met het creën van een politiestaat en wij doen mee omdat we het kwaad er niet van inzien. Nou, wacht maar zeg ik, dat komt vanzelf op het moment dat je geen kilometer meer te hard kunt rijden of een conducteur met de wens om crimineel te worden je gegevens verpatst aan een andere crimineel. Je weet niet wat er met je gegevens gebeurt. Kom daar maar eens achter.
IT de schuld
Grappig detail wat werd genoemd was dat IT-ers beter moeten nadenken. Dat is natuurlijk een beetje onzin, want de toepassing maakt het verschil. Het helpt natuurlijk als je van te voren weet hoe je programmatuur gebruikt gaat worden, maar niet altijd weet je dat, en vaak zijn er genoeg anderen die het werk doen als jij niet wilt. Dus IT-ers de schuld geven is natuurlijk wat kort door de bocht.
Dus, wees niet naief en besef dat je niet altijd de keuze hebt. Reizen met korting kan niet zonder persoonsgebonden kaart en autorijden kan straks niet meer zonder GPS-tracker. Stoppen met twitteren kan prima en locaties via Foursquare doorgeven is ook je eigen keuze en je telefoon hoef je niet mee te nemen als je ergens heen gaat en pinnen kun je prima bij de bank doen en later overal cash betalen, weet ook niemand waar je wat gekocht hebt. Navigatie is ook geen probleem, dat hoef je namelijk niet te gebruiken. Geen idee wat eraan te doen is, maar ik las dat therealbigbrother.nl nog niet geregistreerd was ;-). Maar lees vooral dus ook even comments van het artikel op NRC. Krijg je toch een beetje beter beeld van dit hele verhaal en kun je goed je eigen mening hierover vormen.
Edit:Ook het overwegen waard:
En vergeet ook niet dat de overheid ons eerst waarschuwde voor Hyves, Facebook etc met de Stanislav-viral, en nu zelf meer gegevens ter beschikking heeft en nog gaat krijgen in de toekomst dan wij ooit kunnen nagaan. En je weet niet wat ermee gebeurt…
En ook daar kan nog weer een relativering op plaatsvinden: Ik weet niet of je hebt gevolgd hoe de technische werking van de inbouwkastjes is, maar het is zeker niet zo dat de overheid op elk moment kan zien waar je bent of bent geweest. Het werkt ongeveer zo: De gegevens worden periodiek (uit mijn hoofd 1x per week) verzonden via een smsje. Dit smsje bevat (zoals je weet) maximaal 140 tekens. Het bevat derhalve slechts de afstanden die je per heffingstarief hebt gereden. Deze worden centraal vermenigvuldigd met de tarieven en hieruit rolt een rekening per persoon.
Wel is het zo dat de gegevens uit het kastje op een usb-stick geladen kunnen worden en dat je daarmee kunt zien waar de auto allemaal is geweest. Dit kan de politie vorderen indien je verdacht wordt van een misdrijf. Houd er daarbij rekening mee dat je net zo goed ook je ONschuld kunt bewijzen met dat kastje.
Voordeel van het kastje is juist dat je een eerlijkere tarievering van het autogebruik krijgt. Jouw auto staat veel stil, toch betaal je er wegenbelasting voor. De leaseauto van je baas is 24 uur per dag op de weg, en die betaalt (bij benadering) hetzelfde tarief; terwijl ZIJ juist degenen zijn die de files veroorzaken.
DAT is het verhaal.
Ik ben ook zo’n noob he – typ ik YES in, in plaats van NO, bij de vraag of ik een spammer ben :-s
Thanks voor je comment Josse. Ik bedoel te zeggen dat er nu wellicht nog geen probleem is, maar de techniek bestaat wel, en zo’n kastje maakt het wel erg gemakkelijk in de toekomst om er flink misbruik van te gaan maken. De GPS zit erin, hoe controleer jij wie daar gebruik van maakt? Geldt eigenlijk ook voor de (a)GPS in je telefoon. Je weet simpelweg niet wie dat al dan niet onderschept. Das wellicht een iets paranoide gedachte, maar goed, het is meer om even de hersens te scherpen en mensen erover te laten nadenken dan dat ik daadwerkelijk van mening ben dat er NU iets mis is. Want dat weet ik ook niet echt, ik kan het alleen vermoeden.
Met dit verhaal sla je ongeveer de spijker op zijn kop. En dat we opweg zijn naar een politiestaat is geen woord aan gelogen. En ok, Josse hier heeft ook een punt. Maar dat je OV-informatie zo makkelijk te bekijken is door conducteurs, vind ik niet lekker. Geeft me geen goed gevoel. En dan durft de overheid nog te roepen dat we in een vrij land leven. De focus ligt nu op vrijheid van meningsuiting bij hun. Dat proberen ze te fixen, maar stilletjes aan perken ze je vrijheid in door dingen als de OV-chipkaart en de gps tracker.
Er is best een scala aan surveillance mogelijkheden waar het grote publiek niets van weet. Het feit dat er nu niets mee gedaan wordt zegt niet dat dit in de toekomst niet zo zal zijn. Enige troost is dat via de wet Openbaarheid van Bestuur (oid) bekend moet worden wat en waarom zaken bijgehouden worden. Tenzij de AIVD zich er mee gaat bemoeien natuurlijk maar dat was altijd al een controversieel punt.
Enig soelaas is wellicht dat dit soort systemen dusdanig omvangrijk zijn dat je eerder als ‘getal’ dan als ‘persoon’ interessant bent. Er zal eerder gekeken worden naar grote patronen en lijnen dan naar jouw specifieke reisgedrag. Dat daargelaten zijn er serieuze consequenties voor onze maatschappij die onderbelicht blijven in dit soort discussies. Wat dat betreft is er nog een lange weg te gaan en moet er een soort balans tussen rede en parano
Over die OV-discussie gesproken. Wat vind jij van dat hele [url=http://www.iamthemedia.nl/nederlandse-spoorwegen-ikchip-forum]ikChip[/url] forum?
Ik volg deze discussies op meerdere punten. Het valt me altijd weer op dat er flink gekeken wordt naar wat er straks allemaal wel niet kan. Het gaat sowieso voorbij aan wat er nu allemaal wel niet mogelijk is. Elk bankbiljet heeft een registratienummer; elke instantie die geld ontvangt en uitgeeft kan bijhouden wat er in en uit gaat en op die manier in de gaten houden waar jij je hebt bevonden. Ga je dan alleen nog maar met kleingeld betalen omdat dit kan? No way!
Als je bij de albert heijn een keer gepind hebt terwijl je ook je "anonieme" bonuskaart hebt gebruikt kunnen ze vanaf dan je persoonsgegevens achterhalen (de gegevens staan op de pas, match dat aan de bonuskaart en voila). Ga je nu alleen nog maar met geld betalen bij de AH? No way!
En je geeft wel aan dat mensen de keuze hebben of ze een mobiele telefoon bij zich hebben of dat ze met een bonuskaart betalen of niet, maar het grootste deel van de Nederlanders interesseert het geen fuck dat hun privacy in het geding kan zijn. Tenzij de overheid iets nieuws wil invoeren waarvan uit onderzoek is gebleken dat het de enige (sorry, een van de weinige) manier is om bijvoorbeeld het fileprobleem op te lossen. Dan staat populistisch Nederland ineens op vanuit hun stoel en moeten ze roepen dat de overheid kut is en ze niks voor burgers over hebben.
En dan nog de belangrijkste vraag: WAAROM!? Waarom zouden ze willen weten waar je bent? Waarom? Wat hebben ze er aan om van 16 miljoen nederlanders precies te weten waar ze zich bevonden hebben? Waarom?
En nogmaals: technisch gezien is het NIET mogelijk om op afstand het kastje uit te lezen. Het kan gewoon niet.
@Josse: waarom is inderdaad een goeie vraag. Punt is dat je dat gewoon niet weet. Het feit dat ze nu al die dingen al kunnen nagaan zegt eigenlijk ook al genoeg. Je hebt eigenlijk al geen keuze meer om ergens een keer iets anoniem te willen doen, wat voor reden je er dan ook voor hebt. Lees (kijk) ook even mijn laatste toevoeging op het artikel trouwens. Maar dat het grootste deel van de Nederlanders het niks interesseert komt omdat ze ook niet weten wat er over hun allemaal bekend is en hoeveel keuze ze erin hebben. Daarnaast wordt er gepropageerd dat je voor je eigen veiligheid dan maar wat privacy moet inleveren. Dat houdt in mijn opinie wel ergens op. Ik begrijp absoluut het huidige doel van de technische vooruitgangen her en der, maar ik sluit dus niet uit dat er ergens in de toekomst een keer iets ernstig misgaat hiermee.